Ứng dụng công nghệ thu phí thông minh khi đọc và sử dụng thông tin thuộc sở hữu của các cơ quan báo chí

I. Tổng quan.

Trong thời đại số hóa ngày nay, việc tiếp cận thông tin từ các nguồn báo chí và tạp chí điện tử trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, việc duy trì mô hình kinh doanh bền vững trong ngành báo chí và xuất bản trực tuyến đang đặt ra nhiều thách thức, việc thu phí với người tiêu dùng khi truy cập các nội dung chất lượng cao là một yêu cầu cần thiết. Trong tham luận này, chúng ta sẽ xem xét về ứng dụng của công nghệ thu phí thông minh khi đọc và sử dụng thông tin từ báo, tạp chí điện tử và những lợi ích mà nó mang lại.

Trên thế giới hiện nay, kinh tế báo chí là ngành kinh tế mũi nhọn của nhiều quốc gia, ngành ngày có thể tạo ra lợi nhuận lớn. Trong đó, tin tức và các sản phẩm của hoạt động báo chí, truyền thông, dù là in ấn hay trực tuyến đều là hàng hóa, có thể trao đổi, mua bán; đáp ứng nhu cầu về thông tin chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, giải trí,... của công chúng. Tuy nhiên, báo chí, truyền thông chỉ trở thành một ngành công nghiệp khi việc sản xuất được diễn ra trên quy mô lớn, với sự hỗ trợ của kỹ thuật và công nghệ mới, cùng nhiều cơ chế, chính sách đột phá từ Chính phủ.

Thời gian qua, với việc Chính phủ thực hiện việc quy hoạch lại các cơ quan báo chí, hướng tới sự chuyên nghiệp hơn, cùng với đó là sự phát triển mạnh mẽ của thời đại kỹ thuật số trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, rất nhiều cơ quan báo chí chịu áp lực nặng nề từ việc doanh thu sụt giảm. Thông tin từ khan hiếm trên báo chí truyền thống, nay trở nên dư thừa trong môi trường số, đặc biệt là sự phát triển nhanh và thông minh của các nền tảng mạng xã hội, với sự bùng nổ của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây (Cloud Computing), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), Blockchain, Metaverse… được coi là những công nghệ đã, đang và sẽ tác động mạnh tới báo chí, tạo môi trường để báo chí phát triển theo các hướng: cá nhân hóa nội dung, đa nền tảng, báo chí di động, báo chí xã hội, báo chí dữ liệu, báo chí sáng tạo, siêu tác phẩm báo chí…

Điều này sẽ là thách thức và cũng là cơ hội cho các cơ quan báo chí, tái cấu trúc và cải tiến mô hình kinh doanh để tạo ra những nguồn thu mới trên nền tảng công nghệ, phù hợp với xu thế mới của thị trường. Có thể kể đến một số mô hình kinh tế báo chí trên thế giới tận dụng thế mạnh của công nghệ, thói quen bạn đọc trên không gian số để cải tiến mô hình kinh doanh gắn với thay đổi nội dung phù hợp, từ đó tạo ra nguồn thu chủ động và thụ động theo nền tảng từ các công nghệ thu phí thông minh mới.

II. Phân tích Mô hình thành công tiêu biểu

Hiện nay, trên thế giới có rất nhiều các cơ quan báo chí, truyền thông sử dụng các mô hình thu phí từ việc các độc giả, đối tác sử dụng các nguồn thông tin, tài nguyên thuộc các cơ quan báo chí, sau đây tác giả xin nêu ra một số mô hình kinh doanh báo chí gắn với công nghệ thu phí được áp dụng phổ biến nhất hiện nay và phân tích mô hình thành công của Tờ báo New York Times.

1. Mô hình bức tường phí (paywall):

Tiên phong trong mô hình “Mô hình bức tường phí” này là Tờ báo New York Times kết thúc năm 2023 với 10,36 triệu độc giả đăng ký trả tiền, trong đó có 9,7 thuê bao chỉ sử dụng kỹ thuật số, theo một báo cáo cuối năm được trình bày cho các nhà đầu tư vào tuần trước. New York Times đã có thêm 300.000 người đăng ký đọc báo điện tử trong những tháng cuối năm 2023, giúp tờ báo này kiếm được doanh thu từ độc giả báo kỹ thuật số cao hơn gấp đôi so báo in. Cụ thể, doanh thu từ đăng ký kỹ thuật số của họ đạt 1,09 tỷ USD vào năm 2023. Biểu đồ 1, phân bổ nguồn của New York Times năm 2022, cho thấy doanh thu từ thu phí chiếm tỷ trọng 42% tổng doanh thu các hoạt động.

Biểu đồ 1: Phân bổ nguồn thu của New York Times năm 2022: 25% từ báo in, 42% từ thu phí, 23% từ quảng cáo và 10% khác. (Nguồn: NYT)

Để áp dụng được mô hình này, các cơ quan báo chí cần tạo ra được niềm tin chiến lược và niềm tin trung thành từ công chúng. Khi có niềm tin của công chúng được củng cố vững chắc, thì hình thức thu phí mới có hiệu quả và tờ báo sẽ phát triển được dựa trên mô hình này. Do đó, việc cải thiện niềm tin dựa vào chất lượng các sản phẩm, tác phẩm báo chí có vai trò quyết định tới thành công của hình thức thu phí công chúng “Sản phẩm báo chí là Nữ hoàng và Công nghệ là Vua”.

Hình 1: Mô hình phễu về công chúng báo mạng điện tử

Sự khác biệt của mô hình này là: Sự khác nhau giữa lượt tiếp cận và lượt tham gia của công chúng

Bảng so sánh trên, sẽ giúp cho tờ báo phân tích về thói quen của công chúng từ đó sẽ có những giải pháp, những chiến lược, chiến dịch và chiến thuật tiếp cận phân loại để chăm sóc những công chúng sẵn sàng trả tiền để đọc những tin tức tiếp theo.

Như vậy, từ mô hình mô hình này báo New York Times giúp cho các cơ quan báo chí Việt Nam có cái nhìn tổng thể về việc đầu tư ứng dụng công nghệ vào truyền tải sản phẩm báo chí và thu phí trên những sản phẩm đó với những định hướng tham chiếu mang tính đột phát từ New York Times như: (1) Tận dụng dữ liệu khách hàng để tăng số lượng đăng ký; (2) Tư duy thử nghiệm sản phẩm mới; (3) Quyết tâm của người đứng đầu; (4) Phối hợp dựa trên niềm tin; (5) Xây dựng lại toàn bộ giải pháp công nghệ.

Hình 2: Mô hình bức tường phí - paywall

2. Mô hình Subscribe: Đây là mô hình thuê bao trả phí hàng tháng là tương đối phổ biến ở rất nhiều lĩnh vực công nghệ, từ phần mềm, dịch vụ theo yêu cầu đến nội dung số. Đặc điểm nổi trội của phương thức này ở trên thế giới là cho phép dùng thử, thanh toán sau “x” ngày, hoàn tiền bất cứ lúc nào và cho phép sử dụng trên đa nền tảng, từ PC, smartphone đến TV, console.

3. Mô hình Make money online (MMO): Cách gọi chung của các hình thức kiếm tiền trên mạng thông qua các nền tảng khác mà không làm phát sinh trao đổi hàng hóa. Các loại MMO phổ biến hiện nay có thể kể tới YouTube, Google hay Facebook. Đặc điểm của từ các phương thức truyền thống qua Google Adsense, YouTube Partner cho tới mới hơn như Facebook Instant Articles, Facebook In-Stream Ads, TikTok Ads…

4. Mô hình Microtransaction: Đây là mô hình bán vật phẩm ảo được xem là ngành hái ra tiền đối với game và app miễn phí nói chung. Với trò chơi điện tử, vật phẩm ảo bao gồm rất nhiều thứ giúp tăng sức mạnh cho nhân vật trong game. Còn với app, vật phẩm ảo là những biểu tượng vui (gọi là sticker hoặc emoticon) được bán với giá khá rẻ để tăng tính tương tác giữa các thực thể. Bigo Live hay Kakao Talk chính là nền tảng ứng dụng thành công nhất mô hình này còn với game miễn phí bán vật phẩm ảo, có quá nhiều ví dụ thành công từ xưa đến nay cho chúng ta thấy.

5. Mô hình Over-the-top (OTT): là dịch vụ gia tăng trên nền mạng Internet nói chung. Hiện có một số dạng OTT phổ biến ở Việt Nam như FPT Play, Zing TV, Zalo, Viber (ứng dụng liên lạc)...

III. Công nghệ thu phí thông minh, hướng đi tất yếu cho các cơ quan báo chí

Với sự phát triển của công nghệ, việc thu phí truy cập thông tin báo chí đã trở nên thông minh hơn, công nghệ thu phí thông minh giúp các cơ quan báo chí, truyền thông Việt Nam có thể tối ưu hóa việc quản lý quyền truy cập và thu hồi hiệu quả chi phí khi độc giả sử dụng nội dung của mình. Đây là giải pháp mang lại lợi ích cho cả phía báo chí và độc giả, nhưng để triển khai được thì việc chuyển đổi nhận thức từ bị động sang chủ động của các nhân sự trong các cơ quan báo chí là rất quan trọng, toàn thể đội ngũ nhân sự đó phải hiểu được:

1. Tầm quan trọng của thông tin thuộc sở hữu của báo chí Việt Nam

Công nghệ thu phí thông minh giúp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các cơ quan báo chí, tạo ra các nguồn thu chủ động và bị động thông tin báo chí có giá trị, và ứng dụng này giúp các cơ quan thu hồi được chi phí sản xuất nội dung, điều này giúp các cơ quan báo chí có đa dạng các nguồn chi trả cho các nhà báo, khi được trả công, các nhà báo sẽ có động lực để sáng tạo và cung cấp nội dung chất lượng cao.

2. Công nghệ ứng dụng trong thu phí thông minh

Ứng dụng công nghệ như cổng thanh toán kỹ thuật số, ví điện tử để thu phí truy cập nội dung, đồng thời để kiểm soát và quản lý việc sử dụng nội dung của các cơ quan báo chí, Công nghệ cũng sẽ giúp các cơ quan báo chi phân tích hành vi truy cập và sử dụng nội dung để cung cấp thông tin hữu ích cho các cơ quan báo chí đưa ra những chiến lược, chiến dịch và chiến thuật tiếp cận và thu phí từ công chúng.

3. Quy trình triển khai ứng dụng thu phí thông minh

3.1. Phân tích: Nghiên cứu nhu cầu của độc giả, các mô hình kinh doanh hiệu quả và lựa chọn công nghệ phù hợp.

3.2. Thiết kế: Xây dựng cấu trúc nội dung, cơ chế thanh toán và các tính năng cần thiết.

3.3. Triển khai: Tích hợp công nghệ, kiểm thử và chính thức đưa ứng dụng vào hoạt động.

4. Lợi ích của ứng dụng thu phí thông minh

4.1. Tăng doanh thu: Tạo nguồn thu mới từ việc sử dụng nội dung báo chí, giúp cơ quan báo chí tăng cường tài chính.

4.2. Bảo vệ bản quyền: Ngăn chặn việc chia sẻ và sử dụng trái phép nội dung của báo chí.

4.3. Nâng cao chất lượng: Khuyến khích các nhà báo sáng tạo nội dung chất lượng cao để thu hút độc giả trả phí.

4.4. Tăng độ tương tác: Độc giả sẽ quan tâm và tương tác nhiều hơn khi họ trả phí để đọc nội dung.

5. Thách thức và giải pháp

5.1. Chấp nhận trả phí: Thuyết phục độc giả chi trả để tiếp cận nội dung chất lượng cao thông qua các cam kết và niềm tin chiến lược.

5.2. Bảo mật thông tin: Đảm bảo an toàn cho dữ liệu cá nhân và giao dịch của độc giả trên không gian số với cam kết mạnh mẽ về niềm tin và hành động.

5.3. Sáng tạo nội dung: Phát triển nội dung hấp dẫn và có giá trị để thu hút độc giả trả phí, đây là then chốt trong việc phát triển nền kinh tế báo chí chất lượng và sáng tạo.

6. Vai trò của các bên liên quan

6.1. Cơ quan báo chí: Cung cấp nội dung chất lượng và quản lý ứng dụng thu phí thông minh giúp độc giả có những trải nghiệp thú vị và bổ ích.

6.2. Công chúng - Độc giả: Sẵn sàng trả phí để tiếp cận nội dung đáng giá, có giá trị giúp phát triển công việc, học tập, quan hệ xã hội và chất lượng sống.

6.3. Nhà cung cấp công nghệ: Phát triển, liên minh, liên kết, cùng đầu tư và hỗ trợ kỹ thuật cho ứng dụng thu phí thông minh.

6.7. Đối tác kinh doanh: Hợp tác với báo chí để tạo các gói dịch vụ giá trị gia tăng.

IV. Kết luận và khuyến nghị

Ứng dụng công nghệ thu phí thông minh là giải pháp mang lại lợi ích cho cả cơ quan báo chí và độc giả. Bằng cách bảo vệ bản quyền và tạo nguồn thu, công nghệ này sẽ góp phần nâng cao chất lượng nội dung báo chí Việt Nam. Đề nền kinh tế báo chí phát triền được rất cần có một liên minh về nội dung số báo chí, thông qua công nghệ để kiểm soát, quản trị nội dung, độc giả, đối tác phát triển theo tư duy các bên đều thắng trong liên minh này.

TÀI LIỆU TRÍCH DẪN

1. https://stockbiz.vn/tin-tuc/ba...
2. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/825305/mot-so-mo-hinh-kinh-te-bao-chi-tren-the-gioi-va-goi-mo-cho-hoat-dong-kinh-te-bao-chi-o-viet-nam-hien-nay.aspx
3. https://vneconomy.vn/cong-nghe-moi-dinh-hinh-phat-trien-bao-chi-so.htm
4. https://mic.gov.vn/Daotaonghe/Pages/TinTuc/144217/Cai-tien-phuong-thuc-thu-phi-bao-chi-bang-cac-mo-hinh-cong-nghe.html
5. https://lyluanchinhtrivatruyenthong.vn/mo-hinh-va-tuong-lai-cua-bao-chi-truc-tuyen-tra-tien-p24236.html
6. https://vdca.org.vn/thang-42023-buzzfeed-news-ngoi-sao-moi-noi-cua-thi-truong-bao-chi-da-thanh-vi-sao-vut-tat-con-new-york-times-tiep-tuc-thang-hoa-chien-luoc-phat